Av Silje Pileberg
Publisert 13. januar 2022
Korleis tar vi med oss det vi lærer på jobb inn i resten av livet vårt? Vi har spurt forskarar om korleis fagkunnskapen pregar dei.
Eigentleg forska Ragnhild Sollund på menneskerettar og migrasjon. Men då ho skulle halde prøveførelesinga til doktorgraden sin i 2003, bestemte ho seg for å skrive om spesiesisme: diskriminering på grunnlag av art.
Det har ho halde fram med.
– Migrasjon er framleis eit viktig tema. Men det er så mange andre som forskar på det. Eg føler at det er viktigare at eg er der eg er no, seier Sollund.
I fjor ga ho ut boka Bare et dyr? der ho tar føre seg både dyrs evner og forholda dei lever under. Omtrent samtidig vart ho tildelt prisen «Lifetime Achievement Award» frå DCCSJ, ei avdeling i organisasjonen The American Society of Criminology, for sitt arbeid med grøn kriminologi. Dette handlar om skadar og lovbrot mot miljø og klima, der menneske og andre dyr rammast. Det omfattar også misbruk av dyr.
– Vi lever i ei naturkrise der vi utnyttar artar i ein utruleg fart. Det er viktig å forske på kva som skjer og korleis vi kan stoppe det, seier ho.
Ho meiner at industrielt husdyrhald er ein viktig arena for dyremishandling.
– Systema legg opp til at dyra berre er einingar. Dei får ikkje utøve naturleg åtferd medan dei lever, og i tillegg drepast dei prematurt.
I arbeidet med prøveforelesinga las ho mange tilsynsrapportar frå norske slakteri. Då slutta ho å ete kjøt.
– Eg kunne jo ikkje halde fram.
Ho har også blitt bevisst på korleis spesiesisme går igjen i språket, til dømes skjellsord som «din gris» eller «dum som ei høne». Ho seier sjeldan noko viss ho høyrer det, ønskjer ikkje å øydelegge ei god stemning.
– Men i alt eg skriv, prøver eg ikkje å skrive spesiesistisk. Til dømes kallar eg dyr for «han» eller «ho», ikkje «det».
Ho meiner at bevisstheiten til dyr er ein viktig faktor.
– Biologane seier at det er skilnad på bevisstheitsnivået hos ulike dyreartar. Blåskjel er jo eit dyr, men eg et blåskjel, for eg trur ikkje dei er bevisste på same måte som pattedyr, fuglar eller reptilar. Men det er så mykje vi ikkje veit.
Og det kjem stadig ny kunnskap, påpeikar ho. Til dømes vart det i Storbritannia nyleg forbode å koke krabbar og humrar levande, fordi dei er bevisste vesen.
Sollund er ikkje veganar. Ho et blåskjel, skaldyr, fisk og ost. Innimellom.
– Kvifor har du ikkje tatt skrittet fullt ut i eige kosthald?
– Eg synest det er vanskeleg. Det er rett og slett godt med ost ein gong iblant.
Men ho har dårleg samvit, fortel ho.
– Det er ein kognitiv dissonans i mi åtferd òg. Eg kan sikkert skuldast for å vere dobbeltmoralsk. Likevel synest eg at det må vere lov til å skrive og snakke om desse tinga.
Ho er opptatt av å leve rett på fleire område, også.
– Men eg kjenner på meg sjølv kor vanskeleg det er å handle moralsk. Samtidig tenkjer eg at viss alle gjer litt, vil det samla utgjere ganske mykje.
Les fleire intervju med forskarar om liv og lære:
